U zbiegu trzech rzeki leży jedna z największych twierdz w Polsce. Ta najsłynniejsza budowla wojskowa, jaką jest Twierdza Modlin składa się kompleksu kilkudziesięciu budynków. Jej najbardziej burzliwe losy związane są z wydarzeniami potopu szwedzkiego, wojnami Napoleona, czasem rosyjskiego zaboru oraz walkami I i II wojny światowej.
Zaledwie 30 km na północ od Warszawy u zbiegu Wisły, Narwi i Wkry oraz w sąsiedztwie Kampinoskiego Parku Narodowego mamy okazję zobaczyć jedną z ciekawszych militarnych atrakcji Mazowsza, czyli Twierdzę Modlin.
Ten niezwykły kompleks wojskowych budynków ma nam do opowiedzenia prawie 400 letnią historię, którą tworzyli tutaj Szwedzi, Francuzi, Rosjanie oraz Polacy. Na przestrzeni lat twierdzę rozbudowywano, a jej rozmiar budził zachwyt. Dziś oprócz poznania samej historii twierdzy mamy okazję zajrzeć do wnętrza budynków koszar, zobaczyć ciekawe muzea, wdrapać się na świetny punkt widokowy oraz poczuć ducha miasta koszar.
Budowa niezwykłej twierdzy
Kto tak naprawdę zbudował Twierdzę Modlin? Żeby się tego dowiedzieć, musimy cofnąć się w czasie aż do potopu szwedzkiego. To właśnie Karol X Gustaw ze względu na świetne walory obronne Modlina decyduje się tutaj na budowę głównej bazy szwedzkich wojsk, które stąd ruszają na podbój Polski.
Zatem początki planu budowy pierwszych wojskowych budynków w dzisiejszym Nowym Dworze Mazowieckim pojawiły się już prawie 400 lat temu. Co ciekawe z lotu ptaka to założenie wyglądało niezwykle intrygująco, gdyż cały kompleks był zbudowany na wzór czteroramiennej gwiazdy.
Jednak oficjalnie budowę Twierdzy Modlin zapoczątkował Napoleon I w 1807 r., gdy szykował się na podbój wschodu Europy. To niezwykłe przedsięwzięcie zaprojektował francuski inżynier gen. François de Chasseloup-Laubat.
Przy budowie twierdzy pracowało ponad 7 tys. żołnierzy oraz 10 tys. chłopów z okolicznych wsi. Cegły dostarczały warszawskie cegielnie, a drewno pochodziło z okolicznych lasów. Ile trwała budowa twierdzy Modlin? Napoleon rozbudowywał twierdzę przez 6 lat, jednak budowa nie została ukończona z powodu wybuchu wojny francusko-rosyjskiej.
Twierdza Modlin – historia w pigułce
Twierdza Modlin pozostaje w rękach Napoleona do 1813 roku. Wojska bronią się przed rosyjskim natarciem przez 11 miesięcy. Po tej klęsce Francuzów Rosjanie zmieniają nazwę Modlina na Nowogieorgiewsk. Później rozpoczyna się kolejna rozbudowa twierdzy, powstaje kompleks koszarowy o imponującej długości 2250 m. Jest to jeden z najdłuższych budynków w Europie.
Cytadela i obwód zewnętrzny zostają otoczone murem i łańcuchem 8 ceglano – ziemnych fortów. W ten sposób powstaje pierwszy pierścień o łącznej długości 30 km. Drugi pierścień składa się z 10 betonowych fortów w odległości 5-10 km od cytadeli. Rosjanie pozostają we władaniu twierdzy Modlin aż do wybuchu I wojny światowej.
Podczas I wojny światowej w murach Twierdzy Modlin znajduje się ponad 100 tys. rosyjskich żołnierzy. Jednak ze względu na ich słabe wyposażenie Niemcom udaje się ją zdobyć. Twierdza pozostaje ich władaniu aż do zakończenia wojny w 1918 r.
Rok później Twierdza Modlin oficjalnie znajduje się w rękach Polski. Powstaje tu największy garnizon w kraju oraz szkoła wojskowa. W trakcje II wojny światowej twierdze ponownie zdobywają Niemcy. W obronie Modlina życie traci ponad 2000 polskich żołnierzy. Niemców z Modlina wypiera Armia Czerwona dopiero w 1945 roku.
Po wojnie twierdza ponownie trafia we władanie Wojska Polskiego. Przez teren wojskowy Twierdzy Modlin przewinęło się tysiące żołnierzy służby zasadniczej i wojskowej. W Latach 50-tych działa tu szkoła pilotów i trwa budowa lotniska, czyli dzisiejszego portu Warszawa-Modlin. W latach 90-tych wojsko opuszcza koszary, natomiast w 2013 roku twierdza zostaje sprzedana w prywatne ręce.
Twierdza Modlin – dojazd i parking
Obecnie Modlin to wciąż jedna z dzielnic Nowego Dworu Mazowieckiego. Teren twierdzy wraz z dawnymi koszarami można obecnie zwiedzać indywidualnie, jak i z miejscowym przewodnikiem. Dodatkowo jest również dostępna trasa dla rowerzystów.
Jak dotrzeć do Twierdzy Modlin? Wystarczy, że będziesz się kierować na ulicę gen. Józefa Bema w Nowym Dworze Mazowieckim, czyli dzielnica Modlin. Samochód możesz zaparkować przy Cmentarzu Fortecznym, bądź przy punkcie informacji turystycznej na ul. Baśki Murmańskiej. Na terenie koszar twierdzy również jest parking, jednak płatny.
Odwiedź również Kampinoski Park Narodowy, który leży po drugiej stronie Wisły. Ten potężny kompleks leśny oferuje nam wiele możliwości aktywnego spędzania czasu na łonie natury. Do dyspozycji mamy aż 360 km szlaków, 200 km szlaków rowerowych oraz 10 ścieżek dydaktycznych! Dodatkowo możemy zwiedzić tutaj cmentarz na Palmirach, czy też uroczy skansen we wsi Granica.
Kampinoski Park Narodowy – 7 najciekawszych atrakcji, szlaków i ścieżek przyrodniczych
Zwiedzanie Twierdzy Modlin
Jaką powierzchnię zajmuje Twierdza Modlin? Jej obszar liczy prawie 60 ha. Większa część twierdzy jest dziś zamieszkałą częścią miasta, jednak wiele budynków z dawnych koszar jest pozostawionych samym sobie.
Samo wejście na teren Twierdzy Modlin jest bezpłatne, a z zewnątrz możemy zobaczyć kilka ciekawych miejsc, jak brama gen. Józefa Poniatowskiego, kasyno oficerskie, bloki carskie, forteczną piekarnię, Prochownię, czy też główne koszary. Natomiast po drugiej stronie Narwi są ruiny spichlerza, jakie swoją drogą były tłem filmu “Pan Tadeusz”.
Zdecydowanie warto odwiedzić punkt informacji turystycznej, dostaniemy w nim mapkę ze szlakami Twierdzy Modlin. Możemy wybrać się na zwiedzanie trasą rosyjską (ok. 2h), spacer śladami napoleońskimi (1,5h), szlakiem Baśki Murmańskiej, który polecany jest szczególnie dla dzieci, trasą filmową lub szlakiem dla wytrwałych, czyli na 6 godzinny spacer.
Twierdzę możemy również zwiedzać w małych grupkach z przewodnikiem, spacer odbywa się w każdą sobotę i niedzielę o godzinie 11:00 spod Centrum Edukacji Historycznej – Prochownia 197.
Najciekawsze muzea i widokowe punkty
Jeśli chcesz lepiej poznać historię twierdzy to warto zajrzeć do Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin oraz odwiedzić multimedialne Muzeum w Prochowni 197 – Centrum Edukacji Historycznej.
Koniecznie trzeba też się wspiąć na punkt widokowy Wieży Czerwonej (wieża Tatarska – w czasie zaborów zamieszkiwali ją rosyjscy żołnierze wyznania muzułmańskiego). Z górnego tarasu znajdującego się 45 m nad poziomem rzeki zobaczymy panoramę potężnego kompleksu koszar twierdzy, ruiny zabytkowego spichlerza oraz miejsce gdzie Narew łączy się z Wisłą.
Pałac w Jabłonnie – zwiedzanie królewskiej rezydencji z pięknym parkiem
Przepiękny pałac w Jabłonnie otoczony jest eleganckim parkiem. Przechadzając się po nim mamy wrażenie jakbyśmy trafili do innej epoki. W jego eleganckich wnętrzach odbywają się dziś koncerty i wernisaże. Dodatkowo możemy tu również wynająć klimatyczny pokój, czy też skosztować wybornej polskiej kuchni w pałacowej restauracji.
Pałac w Jabłonnie – zwiedzanie królewskiej rezydencji z pięknym parkiem
Zwiedzanie Twierdzy Modlin jest super pomysłem na ciekawy spacer z historią w tle. Warto przejść budynki koszar dookoła, jednak na zwiedzanie najlepiej przeznaczyć cały dzień. Teren twierdzy jest rozległy, ale jeśli jesteś fanem historii, militariów i ciekawych widoków to z pewnością nie będziesz się tutaj nudzić.
Plan wypadu do Twierdzy Modlin
Dojazd: Nowy Dwór Mazowiecki ulica Generała Józefa Bema
Parking: ul. Bema parking przy cmentarzu wojennym
Bilety Wstępu:
- Centrum Edukacji Historycznej – Prochownia 197 oraz punkt widokowy Wieży Czerwonej – 13 zł/os bilet normalny, 8 zł/os bilet ulgowy
- Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin – 12 zł/os bilet normalny, 6 zł/os bilet ulgowy
Czas zwiedzania Twierdzy Modlin: od 1,5 h do 6h
Nasz autorski przewodnik