Na pograniczu Pogórza Wiśnickiego i Beskidu Wyspowego w Małopolsce leży niezwykły zabytek, jakim jest opactwo cystersów w Szczyrzycu. Co ciekawe, jako jedyne w Polsce działa nieprzerwanie od ponad 780 lat. Historia zakonników jest nierozerwalna z historią piwa, którą również i dziś możemy tu poznać i posmakować.
Do Szczyrzyca cystersi przywędrowali z innych zakątków Polski. Ze świętokrzyskiego miasta Jędrzejów najpierw zakonnicy przenieśli się do do Ludźmierza na Podhalu, gdzie od krakowskiego wojewody Teodora Cedro herbu Gryf dostali ziemię.
Stamtąd po zaledwie kilku latach przenieśli się jednak do Szczyrzyc i właśnie tu osiedli na 8 wieków. Zakonnicy zapoczątkowali wiele dobrych zwyczajów, jak rozwój edukacji, czy rolnictwa, który widoczny jest do dziś. Wyjątkowy klimat sprzyja na tych terenach uprawie winorośli, z miejscowych jabłek tłoczony jest sok i cydr, a tradycja browarnictwa jest wciąż kultywowana w regionalnej restauracji z mini browarem.
Opactwo cystersów w Szczyrzycu – historia
Cystersi w tej niewielkiej małopolskiej wsi jaką jest dzisiaj Szczyrzyc, poczynili naprawdę wiele dobrego. Zmieniali nieużytki rolne w urodzajne pola, sadzili sady, czy tworzyli pasieki. Budowali mosty, drogi i regulowali rzeki, a dodatkowo stworzyli browar oraz szkołę, w której mogła się kształcić młodzież z okolic.
Klasztor jednak nie omijały też trudne czasy wojen, najazdów tatarskich, pożarów, grabieży potopu szwedzkiego, czy też zaborów. Za wyjątkowe męstwo i odwagę podczas II wojny światowej opactwo w Szczyrzycu odznaczono krzyżem Virtuti Militari.
Dziś klasztorem opiekuje się 10 zakonników, którzy również chętnie oprowadzają turystów po najważniejszych miejscach opactwa, jakie możemy zwiedzać. Co ciekawe, lokatorami są również nietoperze, z których aż 8 rzadkich gatunków wybrało klasztorne strychy jako swoje schronienie.
Dojazd do opactwa, parking, mapa
Jak najwygodniej dotrzeć do miejscowości Szczyrzyc? Opactwo leży zaledwie 40 km od Krakowa. Stąd wystarczy kierować się drogą nr 964 na Dobczyce, później skręcamy w miejscowości Czasław na Raciechowice, a dalej do Szczyrzyc. Natomiast od południowej strony odbijamy z trasy Limanowa – Kasina w miejscowości Dobra. Przy klasztorze jest duży bezpłatny parking.
Klasztor w Szczyrzycu – zwiedzanie
Największym zabytkiem i atrakcją Szczyrzyca jest górujący ponad wsią zespół klasztorny cystersów wraz z kościołem Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i św. Stanisława Biskupa. Bezpośrednio do kościoła przylegają budynki klasztorne z krużgankami, wirydarzem i wewnętrznym dziedzińcem.
Świątynia jest zbudowana na planie krzyża. Niezwykle cenny jest w niej darzony wielką czcią cudowny obraz Matki Bożej Szczyrzyckiej, który tak jak ołtarz główny pochodzi z 1642 roku.
Wzdłuż prezbiterium ciągną się masywne stalle, czyli ławki do modlitwy zakonników. Ołtarze boczne w transepcie ozdabiają niezwykłe roślinne motywy. We wnętrzu kościoła warto jeszcze zwrócić uwagę na pięknie ozdobiony freskami sufit, rokokową ambonę i chór.
Niedzielna msza odprawiana jest w Szczyrzycu w godzinach: 7:00, 8:30, 10:00, 11:30, 16:00 oraz o 19:00 w czasie wakacji.
W ogrodach opactwa znajdują się kaplice różańcowe i dzwonnica. Co ciekawe, na terenie klasztoru działała kiedyś szkoła prowadzona przez cystersów. W okresie świąt Bożego Narodzenia w dawnych budynkach folwarku mamy okazję zobaczyć żywą szopkę, a w niej owieczki, lamy, pawie, krowa, czy prosięta.
Muzeum Klasztorne
Na terenie klasztoru znajduje się Dom Opata, który w późniejszych czasach służył również jako spichlerz. Dziś mieści się w nim Muzeum Klasztorne w Szczyrzycu. Wśród najcenniejszych zbiorów znajdziemy między innymi pergaminowe księgi, niezwykle cenną średniowieczną kopię mapy świata, numizmaty, broń, wazy japońskie, ząb mamuta, kolekcję kielichów mszalnych, czy też zbiór kamieni z odłamkiem meteorytu.
Niezwykle ważny w historii opactwa był również browar, którego historię możemy tutaj poznać. Jedna z ekspozycji poświęcona jest osobie Władysława Orkana, który był uczniem klasztornej szkoły.
Muzeum możemy zwiedzać w niedziele, w godzinach 14:00, 15:00 i 16:00. Natomiast w dni powszednie w godzinach 9.00, 10.30, 13.30, 15.00.
Diabelski Kamień i Pustelnia św. Benedykta w Krzesławicach koło Szczyrzyc
Zaledwie 3 km od opactwa cystersów w Szczyrzycu mamy okazję zobaczyć niezwykłą przyrodniczą atrakcję, jaką jest Diabelski Kamień. Ten potężny głaz leży u podnóża góry Grodzisko oraz szczytu Cubla Góra. Diabli Kamień ma aż 65 metrów długości i tworzy zachwycający efekt wizualny. Stojąc u jego podnóża zaczynamy się zastanawiać, czy aby na pewno nie jest to sprawka czarcich sił?
Diabelski Kamień i Pustelnia św. Benedykta w Krzesławicach koło Szczyrzyc
Lubomir – szlak na najwyższy szczyt Beskidu Makowskiego
Lubomir to najwyższy szczyt Beskidu Makowskiego, który zaliczany jest do Korony Gór Polski. Szlaki na Lubomir to przyjemne leśne trasy z zacisznymi polanami i widokowymi punktami. Dodatkowo na szczycie wzgórza mamy okazję zajrzeć do obserwatorium astronomicznego na pokaz słońca lub rozgwieżdżonego nieba. Natomiast wygłodniałych wędrowców gości klimatyczne schronisko na Kudłaczach.
Lubomir – szlak na najwyższy szczyt Beskidu Makowskiego
Browar Szczyrzyc
Cystersi od lat specjalizowali się w warzeniu piwa według specjalnej receptury. Dlatego również w Szczyrzycu już od 1682 roku funkcjonował browar. Działał do 1925 roku, kiedy to zakonnicy wydzierżawili go prywatnym inwestorom. W późniejszych latach browar znacjonalizowano, a władzę nad nim przejęło państwo.
W latach 80-tych produkcja piwa sięgała 22 tys. hl piwa rocznie. Mimo, iż w latach 90-tych cystersi odzyskali browar, to jednak ich fundusze nie pozwoliły na rozwój produkcji. Jednak dziś nadal możemy skosztować wybornych smaków Szczyrzyckiego piwa, gdyż tuż obok klasztoru działa prywatny minibrowar Marysia.
Szczyrzyc to jedna z małopolskich miejscowości, którą przepełniają niedoceniane zabytki. Cystersi budując wśród wzgórz klasztor wpisali się w wielowiekową historię regionu, która trwa nieprzerwanie po dziś dzień. A ich tradycje browarnicze wciąż możemy kosztować chociażby w regionalnym browarze.
Plan wypadu do opactwa Szczyrzyc
Dojazd: Kraków – Dobczyce (droga nr 964) – Czasław – Raciechowice -Szczyrzyc
Parking: bezpłatny parking przy klasztorze w Szczyrzycu
Bilety wstępów:
- Muzeum Klasztorne w Szczyrzycu – wstęp bezpłatny
Godziny otwarcia: niedziela – 14:00, 15:00 i 16:00. Dni powszednie – 9.00, 10.30, 13.30, 15.00
