Święty Krzyż, czyli Łysa Góra to najbardziej tajemniczy i owiany legendami szczyt Gór Świętokrzyskich, na którym odbywały się sabaty czarownic. Jednak obecnie jest to miejsce religijnego kultu z najstarszym polskim sanktuarium, które otaczają malownicze gołoborza i zaciszne lasy puszczy jodłowej.
Łysa Góra znana także jako Łysiec to drugi pod względem wysokości szczyt Gór Świętokrzyskich, który liczy 595 m n.p.m. To świetny kierunek dla wielbicieli łatwych górskich wędrówek, tym bardziej, że do wyboru mamy kilka wariantów szlaków. Zmierzając na szczyt mamy okazję dodatkowo zwiedzić wielki zabytek i najważniejsze sanktuarium regionu, czyli Święty Krzyż z klasztorem misjonarzy oblatów, kaplicą relikwii Krzyża Świętego, Muzeum Misyjnym oraz kryptami.
Oprócz tego warto wspiąć się na wieżę widokową, by zobaczyć najlepszą panoramę Gór Świętokrzyskich. A to nie koniec atrakcji, bo jeszcze możemy odwiedzić Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz wejść na platformę widokową na gołoborza. Święty Krzyż to zdecydowanie ciekawy kierunek z mnóstwem różnorodnych atrakcji w sercu Gór Świętokrzyskich.
Góry Świętokrzyskie atrakcje, 17 najciekawszych miejsc, jakie warto zobaczyć
Jakie atrakcje warto zwiedzić w Górach Świętokrzyskich? Zebraliśmy listę 17 topowych miejscówek, jakie koniecznie trzeba tutaj zobaczyć, zajrzyj koniecznie do wpisu i zaplanuj swoją podróż.
Szlak na Święty Krzyż z Huty Szklanej – najłatwiejsza trasa
Łysiec, Łysa Góra i Święty Krzyż to określenia jednego szczytu w Górach Świętokrzyskich. Jak najwygodniej dotrzeć na wzgórze i który szlak wybrać? Najłatwiejszy wariant to trasa z miejscowości Huta Szklana w gminie Bieliny.
Tuż przy wejściu na teren Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest płatny parking. Dalej ruszamy już pieszo szeroką asfaltową drogą, która liczy 2 km. Ten wariant szlaku na Łysą Górę szczególnie polecamy rodzinom z dziećmi, dlatego że można na szlak zabrać wózek.
Jednak zdecydowanie ciekawszy jest niebieskiej szlak ścieżki przyrodniczej, który biegnie równolegle do asfaltowej drogi. Z Huty Szklanej na Święty Krzyż idziemy wtedy przyjemną leśną ścieżką wśród pachnących lasów Puszczy Jodłowej i szumiących liści buków.
Co więcej, na trasie ustawione są tablice edukacyjne z ciekawostkami. Dzięki nim dowiemy się jakie ptaki zamieszkują okoliczne lasy, co się dzieje z martwym drzewem, czy też które lasy są świętokrzyskim fenomenem. Niebieski szlak z Huty Szklanej liczy 2,2 km w jedną stronę, a na jego przejście potrzebujemy około 45 minut.
Szlak na Święty Krzyż z Nowej Słupi
Jeśli lubisz nieco bardziej wymagające szlaki to na Święty Krzyż możesz dotrzeć niebieskim szlakiem z Nowej Słupi. Trasa prowadzi tak zwaną Drogą Królewska, która liczy około 2 km.
Ile czasu idzie się z Nowej Słupi na Święty Krzyż? Ten szlak jest nieco bardziej wymagający w porównaniu z asfaltową drogą z Huty Szklanej, dlatego na jego przejście potrzebujemy przynajmniej godziny.
Do samej góry towarzyszą nam stacje drogi krzyżowej. Jednak na tym szlaku trzeba uważać, bo w niektórych miejscach jest dość ślisko i stromo. Alternatywą dla tego szlaku jest ścieżka przyrodnicza, która również prowadzi z Nowej Słupi na Łysą Górę. Oznaczona jest czerwonym kolorem i choć jest o 200 metrów dłuższa to jednak jest nieco łagodniejsza.
Wjazd na Święty Krzyż
Czy na Święty Krzyż można wjechać? Tak, wjechać może każdy, a jedną z możliwości jest skorzystanie z meleksów, które z Huty Szklanej kursują pod sam klasztor. Koszt to 10 zł/os, a na Łysej Górze jesteśmy w kilka minut.
Na Święty Krzyż można również wjechać swoim samochodem, jednak jest to możliwe jedynie w przypadku gdy jedziemy na mszę do kościoła, czyli w niedzielę i święta w godzinach nabożeństw. Wjechać da się między 7:00-11:00, a zjazd musi nastąpić do godz. 14:00. Wtedy również nie jest pobierana opłata za wstęp. Na wzgórze możemy również śmiało wjechać rowerem.
Klasztor na Świętym Krzyżu – najstarsze sanktuarium w Polsce
Już od pradawnych lat Łysa Góra była miejscem pogańskiego kultu religijnego. Jednak 10 wieków temu w 1006 roku na szczycie wzgórza powstaje klasztor, którym opiekują się benedyktyni. Wkrótce na teren klasztoru trafiają niezwykle cenne relikwie Drzewa Krzyża Świętego, które do dziś są największym skarbem świątyni.
Na przestrzeni lat klasztoru nie omijały również pożary, wiele razy był też plądrowany, a jego obecna bryła pochodzi z 1789 roku, więc liczy ponad 230 lat. W swojej historii klasztor służył jako schronienie dla grzesznych księży oraz więzienie. Obecnie opiekuje się nim Zgromadzenie Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.
Klasztor na Świętym Krzyżu możemy zwiedzać codziennie, a sam wstęp jest bezpłatny. Główny kościół jest pod wezwaniem Trójcy Świętej. To jednonawowa świątynia o dość skromnym wystroju. Śnieżnobiałe ściany zdobią zawieszone ogromne obrazy.
Jednak najważniejszym miejscem jest tutaj kaplica Oleśnickich, która znajduje się w krużgankach klasztoru. Ozdobiona niezwykle pięknymi freskami i zwieńczona kopułą była kiedyś kaplicą grobową, dziś znajdziemy w niej relikwie Krzyża Świętego.
Msze w kościele na Świętym Krzyżu są odprawiane w niedziele i święta o godzinie 8:00, 9:30, 11:00, 17:00, zimą 15.00, natomiast od maja do września w dni powszednie o 7:00, 12:00.
Zwiedzanie Świętego Krzyża
Co warto zobaczyć na Świętym Krzyżu? Na terenie klasztoru można zajrzeć do niewielkiego Muzeum Misyjnego. Znajdziemy w nim mnóstwo pamiątek z wypraw zakonników do Afryki, Azji, czy Ameryki. Poznamy tu również krótką historię opactwa, zobaczymy makietę wzgórza oraz zdjęcia zniszczeń wojennych świątyni podczas II wojny światowej. Tuż obok muzeum jest sklepik z pamiątkami, kawiarnia, jadłodajnia oraz toalety.
Krypty Benedyktynów na Świętym Krzyżu
W podziemiach klasztoru możemy dodatkowo odwiedzić krypty, w których spoczywają benedyktyni. Sporym zainteresowaniem cieszy się szczególnie przeszklona trumna, a w niej zmumifikowane zwłoki. Według legend miał tu spocząć Jeremi Wiśniowiecki, jednak naukowcy podważają tą teorię i tożsamość ciała nie jest znana.
Wieża widokowa w Górach Świętokrzyskich
Jedną z największych atrakcji na Świętym Krzyżu jest wejście na wieżę widokową. Zniszczona w 1914 roku przez Austriaków wieża dokładnie po 100 latach odzyskała swój blask i dziś serwuje nam jeden z najpiękniejszych widoków w Górach Świętokrzyskich.
Taras znajduje się na wysokości 35 metrów, roztacza się z niego panorama na Puszczę Jodłową, okoliczne wzgórza, a przy dobrej widoczności dostrzeżemy nawet Tatry.
Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego
W budynkach klasztoru na Świętym Krzyżu, a dokładniej w dawnym więzieniu możemy zwiedzić Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Wizytę rozpoczynamy od sali, w jakiej zobaczymy makietę obszaru parku z obecnego stanu oraz z czasów, gdy człowiek jeszcze nie ingerował w tutejszą przyrodę.
Kolejno poznajemy historię osadników, którzy zajmowali się w Górach Świętokrzyskich hutnictwem żelaza i szkła. Poznajemy też etapy ochrony parku narodowego, jaki powstał ponad 70 lat temu. Duże wrażenie robią modele wymarłych zwierząt, które miliony lat temu zamieszkiwały te ziemie.
W muzeum podglądamy też tajemnicze zakamarki lasu i jego mieszkańców, czyli wilków, jeleni, czy dzików. Poznajemy przyrodnicze skarby Puszczy Jodłowej i wyjątkowe gołoborza. Ciekawa jest wystawa poświęcona martwemu drewnu, które jest pożywieniem wielu istot, jakie dostrzeżemy w dużym powiększeniu pod lupą.
Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego PN możemy zwiedzać codziennie od 1 maja do 30 września w godzinach 9:00-17:00. Natomiast od października do kwietnia muzeum jest czynne w dniach wtorek – niedziela 9:00-16:00.
Gołoborza na Świętym Krzyżu
Niezwykłym przyrodniczym skarbem Gór Świętokrzyskich są gołoborza. Największe z nich o powierzchni 3,84 ha możemy obserwować z platformy widokowej pod szczytem Łysej Góry. Skalne rumowisko tworzą nietypowe kształty skał, które przypominają rombościany.
Szczyt wzgórza związany jest również z legendami, między innymi z odbywającymi się sabatami czarownic. Co ciekawe, wciąż możemy zobaczyć tutaj usypany z kamieni gołoborzy wał. Jest długi na 1,5 metra i osiąga nawet 2 metry wysokości. Łysa Góra poświęcona była trzem czczonym tutaj pogańskim bóstwom Łada, Boda i Leli.
Średniowieczna Osada w Hucie Szklanej
Co jeszcze ciekawego można zobaczyć w Górach Świętokrzyskich? Zdecydowanie warto odwiedzić Średniowieczną Osadę w Hucie Szklanej. Przekraczając próg drewnianej bramy cofamy się w czasie o kilka wieków. Zaglądając w tajemnicze zakamarki drewnianych chat spotykamy ich mieszkańców, odkrywamy największe tajniki pracy kowala, garncarza, szewca, czy zielarki. Przy okazji również sami możemy spróbować swoich sił w pracach i obrzędach słowiańskich ludów.
Średniowieczna Osada w Hucie Szklanej – zwiedzanie atrakcji Gór Świętokrzyskich
Góry Świętokrzyskie to niezwykle ciekawy region Polski, w którym znajdziemy zarówno ciekawe górskie szlaki, niezwykłe zabytki oraz nowoczesne atrakcje, jak chociażby Średniowieczną Osadę, czy Muzeum Starożytnego Hutnictwa. Odwiedzając ten region możemy zatopić się we wciąż dzikiej przyrodzie Świętokrzyskiego Parku Narodowego i dodatkowo poznać wiele historycznych ciekawostek.
Plan wypadu na Święty Krzyż
Dojazd: Święty Krzyż 1, 26-004 Nowa Słupia
Parking: płatny parking w Nowej Hucie lub Nowej Słupi
Cennik biletów wstępu:
- Świętokrzyski Park Narodowy – 9 zł/os bilet normalny, 4,5 zł/os bilet ulgowy
- Galeria widokowa gołoborze na Łysej Górze – 12 zł/os bilet normalny, 6,5 zł/os bilet ulgowy
- Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego – wejście na zakupiony bilet do parku
- Wieża widokowa na Świętym Krzyżu – 5 zł/os
- Krypty na Świętym Krzyżu – 3 zł/os
Czerwony szlak na Święty Krzyż z Huty Szklanej: 2,1 km drogą asfaltową, czas przejścia 50 minut
Niebieski szlak na Święty Krzyż z Nowej Słupi: 2 km, czas przejścia 1 godz.
