Święty Krzyż, czyli Łysa Góra to najbardziej tajemniczy i owiany legendami szczyt Gór Świętokrzyskich, na którym odbywały się sabaty czarownic. Jednak obecnie jest to miejsce religijnego kultu z najstarszym polskim sanktuarium, które otaczają malownicze gołoborza i zaciszne lasy puszczy jodłowej.
Z czego słynie Święty Krzyż w Górach Świętokrzyskich?
Czy wiesz, że Święty Krzyż ma aż trzy nazwy! Łysa Góra, lub Łysiec to drugi pod względem wysokości szczyt Gór Świętokrzyskich, który liczy 595 m n.p.m. To świetny kierunek dla wielbicieli łatwych górskich wędrówek, gdyż do wyboru mamy kilka wariantów szlaków. Zmierzając na szczyt mamy okazję dodatkowo zwiedzić wielki zabytek i najważniejsze sanktuarium regionu, czyli Święty Krzyż z klasztorem misjonarzy oblatów, kaplicą relikwii Krzyża Świętego, Muzeum Misyjnym oraz kryptami.
Oprócz tego warto wspiąć się na wieżę widokową, by zobaczyć najlepszą panoramę Gór Świętokrzyskich. A to nie koniec atrakcji, bo jeszcze możemy odwiedzić Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz wejść na platformę widokową na gołoborza. Święty Krzyż to zdecydowanie ciekawy kierunek z mnóstwem różnorodnych atrakcji i to na dodatek w sercu Gór Świętokrzyskich.
Święty Krzyż: mapa atrakcji, jakie warto zobaczyć
Jakie atrakcje warto zwiedzić w Górach Świętokrzyskich? Zebraliśmy listę 20 topowych miejscówek, jakie koniecznie trzeba tutaj zobaczyć, zajrzyj koniecznie do wpisu i zaplanuj swoją podróż.
1. Najłatwiejsza asfaltowa trasa na Święty Krzyż z dzieckiem, szlak z Huty Szklanej, mapa
Jak wejść na Święty Krzyż? Najłatwiejszy wariant to trasa na Święty Krzyż z miejscowości Huta Szklana w gminie Bieliny. To najszybsza trasa, jaką dodatkowo na sam szczyt prowadzi asfaltowa droga.
Gdzie zaparkować samochód blisko szlaku na Święty Krzyż? Tuż przy wejściu na teren Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest płatny parking.
Ile się idzie na Święty Krzyż? Z parkingu w Hucie Szklanej ruszamy dalej już pieszo szeroką asfaltową drogą, która liczy 2 km. Ten wariant szlaku szczególnie polecamy rodzinom z dziećmi, dlatego że można na trasę zabrać wózek. Przejście szlaku zajmuje około 40 minut.
Jednak zdecydowanie ciekawszy jest niebieskiej szlak ścieżki przyrodniczej, który biegnie równolegle do asfaltowej drogi. Z Huty Szklanej na Święty Krzyż idziemy wtedy przyjemną leśną ścieżką wśród pachnących lasów Puszczy Jodłowej i szumiących liści buków.
Co więcej, na trasie ustawione są tablice edukacyjne z ciekawostkami. Dzięki nim dowiemy się jakie ptaki zamieszkują okoliczne lasy, co się dzieje z martwym drzewem, czy też które lasy są świętokrzyskim fenomenem.
Niebieski szlak z Huty Szklanej liczy 2,2 km w jedną stronę, a na jego przejście potrzebujemy około 45 minut.
2. Najciekawszy szlak na Święty Krzyż z Nowej Słupi – ile się idzie?
Jeśli lubisz nieco bardziej wymagające szlaki to na Święty Krzyż możesz dotrzeć niebieskim szlakiem z Nowej Słupi. Jak wejść na Święty Krzyż z Nowej Słupi? Trasa prowadzi tak zwaną Drogą Królewska, która liczy około 2 km.
Ile czasu idzie się z Nowej Słupi na Święty Krzyż? Ten szlak jest nieco bardziej wymagający w porównaniu z asfaltową drogą z Huty Szklanej, ale na jego przejście potrzebujemy zaledwie 1 godziny.
Co więcej, na szlaku z Nowej Słupi na Święty Krzyż towarzyszą nam stacje drogi krzyżowej. Czy trasa jest trudna? Na tym szlaku trzeba uważać, bo w niektórych miejscach jest dość ślisko i stromo, a dodatkowo mamy sporo kamieni.
Alternatywą dla tego szlaku jest ścieżka przyrodnicza, która również prowadzi z Nowej Słupi na Święty Krzyż. Oznaczona jest czerwonym kolorem i choć jest o 200 metrów dłuższa to jednak jest nieco łagodniejsza.
Czy na Święty Krzyż można wjechać?
Czy na Święty Krzyż można wjechać? Tak, wjechać może każdy, a jedną z możliwości jest chociażby skorzystanie z meleksów, które z Huty Szklanej kursują pod sam klasztor. Koszt to 10 zł/os, a na Łysej Górze jesteśmy w kilka minut.
Na Święty Krzyż można również wjechać swoim samochodem, jednak jest to możliwe jedynie w przypadku gdy jedziemy na mszę do kościoła, czyli w niedzielę i święta w godzinach nabożeństw.
Wjechać da się między 7:00-11:00, a zjazd musi nastąpić do godz. 14:00. Wtedy również nie jest pobierana opłata za wstęp. Na wzgórze możemy również śmiało wjechać rowerem.
Klasztor na Świętym Krzyżu – historia, msze, ciekawostki. Najstarsze sanktuarium w Polsce
Już od pradawnych lat Łysa Góra była miejscem pogańskiego kultu religijnego. Jednak 10 wieków temu w 1006 roku na szczycie wzgórza powstaje klasztor, którym opiekują się benedyktyni. Wkrótce na teren klasztoru trafiają niezwykle cenne relikwie Drzewa Krzyża Świętego, które również dziś są największym skarbem świątyni.
Na przestrzeni lat klasztoru nie omijały również pożary, wiele razy był też plądrowany, a jego obecna bryła pochodzi z 1789 roku, więc liczy ponad 230 lat. W swojej historii klasztor służył dodatkowo jako schronienie dla grzesznych księży oraz więzienie. Natomiast obecnie opiekuje się nim Zgromadzenie Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.
Msze w kościele na Świętym Krzyżu są odprawiane w niedziele i święta o godzinie 8:00, 9:30, 11:00, 17:00, zimą 15.00, natomiast od maja do września w dni powszednie o 7:00, 12:00.
Święty Krzyż – zwiedzanie, atrakcje, co warto zwiedzić?
Klasztor na Świętym Krzyżu możemy zwiedzać codziennie, natomiast sam wstęp jest bezpłatny. Główny kościół sanktuarium jest pod wezwaniem Trójcy Świętej. To jednonawowa świątynia o dość skromnym wystroju, bo śnieżnobiałe ściany zdobią jedynie zawieszone ogromne obrazy.
Jednak najważniejszym miejscem jest tutaj kaplica Oleśnickich, która znajduje się w krużgankach klasztoru. Ozdobiona niezwykle pięknymi freskami i zwieńczona kopułą była kiedyś kaplicą grobową, natomiast dziś znajdziemy w niej relikwie Krzyża Świętego.
Co jeszcze warto zobaczyć na Świętym Krzyżu? Na terenie klasztoru można zajrzeć dodatkowo do niewielkiego Muzeum Misyjnego. Znajdziemy w nim mnóstwo pamiątek z wypraw zakonników do Afryki, Azji, czy Ameryki. Poznamy tu również krótką historię opactwa, zobaczymy makietę wzgórza oraz zdjęcia zniszczeń wojennych świątyni podczas II wojny światowej. Tuż obok muzeum jest także sklepik z pamiątkami, kawiarnia, jadłodajnia oraz toalety.
W podziemiach klasztoru możemy dodatkowo odwiedzić krypty, w których spoczywają benedyktyni. Sporym zainteresowaniem cieszy się również przeszklona trumna, a w niej zmumifikowane zwłoki. Według legend miał tu spocząć Jeremi Wiśniowiecki, jednak naukowcy podważają tą teorię i tożsamość ciała nie jest znana.
Najlepszy punkt widokowy w Górach Świętokrzyskich – wieża klasztoru na Świętym Krzyżu
Jedną z największych atrakcji na Świętym Krzyżu jest wejście na wieżę widokową. Zniszczona w 1914 roku przez Austriaków wieża dokładnie po 100 latach odzyskała swój blask i dziś serwuje nam jeden z najpiękniejszych widoków w Górach Świętokrzyskich.
Taras znajduje się na wysokości 35 metrów, roztacza się z niego panorama na Puszczę Jodłową, okoliczne wzgórza, a przy dobrej widoczności dostrzeżemy również i Tatry.
Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego
W budynkach klasztoru na Świętym Krzyżu, a dokładniej w dawnym więzieniu możemy zwiedzić Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Wizytę rozpoczynamy od sali, w jakiej zobaczymy makietę obszaru parku z obecnego stanu oraz z czasów, gdy człowiek jeszcze nie ingerował w tutejszą przyrodę.
Kolejno poznajemy historię osadników, którzy zajmowali się w Górach Świętokrzyskich hutnictwem żelaza i szkła. Poznajemy też etapy ochrony parku narodowego, jaki powstał ponad 70 lat temu. Duże wrażenie robią także modele wymarłych zwierząt, które miliony lat temu zamieszkiwały te ziemie.
W muzeum podglądamy też tajemnicze zakamarki lasu i jego mieszkańców, czyli wilków, jeleni, czy dzików. Poznajemy przyrodnicze skarby Puszczy Jodłowej i wyjątkowe gołoborza. Ciekawa jest wystawa poświęcona martwemu drewnu, które jest pożywieniem wielu istot, jakie dostrzeżemy w dużym powiększeniu pod lupą.
Największe w Polsce gołoborza w Górach Świętokrzyskich
Niezwykłym przyrodniczym skarbem Gór Świętokrzyskich są gołoborza. Największe z nich o powierzchni 3,84 ha możemy obserwować z platformy widokowej pod szczytem Łysej Góry. Skalne rumowisko tworzą nietypowe kształty skał, które przypominają rombościany.
Szczyt wzgórza związany jest również z legendami, między innymi z odbywającymi się sabatami czarownic. Co ciekawe, wciąż możemy zobaczyć tutaj usypany z kamieni gołoborzy wał. Jest długi na 1,5 metra i osiąga nawet 2 metry wysokości. Łysa Góra poświęcona była trzem czczonym tutaj pogańskim bóstwom Łada, Boda i Leli.
Co warto zwiedzić w Górach Świętokrzyskich?
Zdecydowanie miejscem, jakie warto odwiedzić u podnóża Świętego Krzyża jest Średniowieczna Osada w Hucie Szklanej. Przekraczając próg drewnianej bramy cofamy się w czasie o kilka wieków. Zaglądając w tajemnicze zakamarki drewnianych chat spotykamy ich mieszkańców, odkrywamy największe tajniki pracy kowala, garncarza, szewca, czy zielarki. Przy okazji również sami możemy spróbować swoich sił w pracach i obrzędach słowiańskich ludów.
Równie ciekawe atrakcje znajdziesz w Nowej Słupi. Tutaj masz okazję zwiedzić multimedialne Muzeum Starożytnego Hutnictwa. Dowiesz się w nim chociażby z czego słyną Góry Świętokrzyskie i co jest ich największym skarbem. Co więcej, tuż obok jest Park Legend, czyli świetna atrakcja dla dzieci i dorosłych. Tutaj odkryjesz najsłynniejsze świętokrzyskie legendy!
Plan wypadu na Święty Krzyż
Dojazd: Święty Krzyż 1, 26-004 Nowa Słupia
Parking: płatny parking w Nowej Hucie lub Nowej Słupi
Cennik biletów wstępu:
- Świętokrzyski Park Narodowy – 9 zł/os bilet normalny, 4,5 zł/os bilet ulgowy
- Galeria widokowa gołoborze na Łysej Górze – 12 zł/os bilet normalny, 6,5 zł/os bilet ulgowy
- Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego – wejście na zakupiony bilet do parku
- Wieża widokowa na Świętym Krzyżu – 5 zł/os
- Krypty na Świętym Krzyżu – 3 zł/os
Czerwony szlak na Święty Krzyż z Huty Szklanej: 2,1 km drogą asfaltową, czas przejścia 50 minut
Niebieski szlak na Święty Krzyż z Nowej Słupi: 2 km, czas przejścia 1 godz.
Nasz autorski przewodnik